Σάββατο του Λαζάρου, και από το πρωί, τα μικρά κορίτσια, οι "Λαζαρίνες" τριγυρίζουν από σπίτι σε σπίτι με τα στολισμένα καλαθάκια τους, για να τραγουδήσουν τον "Λάζαρο" ή Λάζαρη" (στην τοπική διάλεκτο). Φέρνουν το χαρμόσυνο μήνυμα της ανάστασης του Λαζάρου:

 Ήρθε Λάζαρος ήρθαν τα βάια, 

ήρθε Κυριακή που τρων τα ψάρια. 

Σήκω Λάζαρη και μην κοιμάσαι,

 ήρθε η μάνα σου από την πόλη, 

σου φερε χαρτί και κομπολόι, 

γράψε Θόδωρο γράψε Δημήτρη, 

γράψε λεμονιά και κυπαρίσσι. 

Και του χρόνου

Παλιότερα, οι Λαζαρίνες έλεγαν τραγούδια που είχαν σχέση με μέλη της οικογένειας. Για παράδειγμα, αν υπήρχε στο σπίτι κορίτσι που ήταν σε ηλικία γάμου, τραγουδούσαν:

Μη δω μαντίλια κρέμονται

μη δω μαντήλια σιώνται, 

μη δω έχουν κόρη για παντρειά

και δω την καλοπαντρεύουν.

Αν πάλι είχαν κορίτσι που πήγαινε στο σχολείο, το τραγούδι έλεγε:

Μάνα μου την κορούλα σου

την πολυαγαπημένη,

την έπλυνες, την έλουζες

και στο σχολειό τη στέλνεις

κι ο δάσκαλος την καρτερεί 

με μια ψιλή βεργούλα 

με μια ψιλή με μια λεπτή

με μια μαλαματένια.

Κόρη που ναι τα γράμματα 

που ναι και τα στολίδια

τα γράμματα είναι στο χαρτί 

και τα στολίδια σπίτι. 

(το παραπάνω διέσωσε η καταπληκτική μνήμη της Βέρας Ντάκου, η οποία και το τραγουδούσε)

Τα κεράσματα στις Λαζαρίνες ήταν συνήθως αβγά, αποξηραμένα σύκα, καραμέλες, και πιο σπάνια χρήματα. Έτσι, το χωριό ετοιμαζόταν να γιορτάσει το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης του Χριστού!

Η συγκοινωνία ανάμεσα στις δύο όχθες του Πηνειού ποταμού γινόταν, πριν την κατασκευή γέφυρας, με ένα καράβι, το οποίο ήταν ένα είδος πλατιάς βάρκας μετακινούμενης κατά μήκος ενός χοντρού σκοινιού. Οι δύο άκρες του δένονταν σε σιδερένιους ή ξύλινους πασσάλους. Την εκμετάλλευση του καραβιού είχε η εκκλησία, η οποία κάθε χρόνο το έβγαζε σε δημοπρασία. Στη δεκαετία του 1950-60 η τιμή του εισιτηρίου για τον άνθρωπο ήταν 1,50 δρχ., για τα ζώα 3 δρχ και για τα κάρα 5 δρχ.

Αναλυτικές πληροφορίες για τις συγκοινωνίες γενικότερα του νομού Τρικάλων βλ. Ν. Κατσόγιαννου Οι συγκοινωνίες στο πέρασμα του χρόνου, Τρίκαλα 2003.

Το κτήριο του Δημοτικού σχολείου Νομής βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το ναό της Αγίας Παρασκευής. Λειτουργούσε μέχρι πριν από μία δεκαετία, όταν έκλεισε, και οι μαθητές του χωριού αναγκάζονται να πηγαίνουν στο Δημοτικό σχολείο Ταξιαρχών. Η δραματική μείωση του αριθμού των μαθητών και η μείωση κονδυλίων για την παιδεία οδήγησαν στο κλείσιμο ενός σχολείου, το οποίο παλαιότερα κατακλυζόταν από μαθητές.

            Λειτούργησε διαδοχικά ως διθέσιο, τετραθέσιο, μονοθέσιο. Το αρχικό κτήριο περιλαμβάνει δύο μεγάλες αίθουσες και γραφείο, ενώ σταδιακά προστέθηκαν δύο ακόμη αίθουσες.

            Η λειτουργία του σχολείου ήταν πολύ σημαντική και για τη ζωή του χωριού, καθώς συχνά διοργανώνονταν γιορτές και εκδηλώσεις από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, οι οποίες έδιναν τη δυνατότητα τόσο να εκφραστούν και να δημιουργήσουν οι μαθητές, όσο και να έρθουν πιο κοντά οι κάτοικοι του χωριού με τη σχολική κοινότητα.

            Δυστυχώς, η κατάργηση του σχολείου προκάλεσε και την εγκατάλειψη των κτηριακών εγκαταστάσεων, αλλά επέφερε και γενικότερο μαρασμό στην πολιτιστική κίνηση.

            Είναι ωστόσο ευτύχημα το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες από την τοπική κοινότητα και το προεδρείο για τη συντήρηση και αξιοποίηση των σχολικών χώρων. Θα ήταν επίσης ευχής έργον η επαναλειτουργία του σχολείου.

 

Ο ερχομός της άνοιξης συνδέεται με τον ερχομό των αποδημητικών πουλιών. Εκτός από τους πελαργούς που καταφθάνουν συνήθως στα μέσα Μαρτίου, τα χελιδόνια είναι αυτά που επιβεβαιώνουν ότι η καλοκαιρία  έχει ξεκινήσει. Γι’ αυτό και η επάνοδός τους χαιρετίζεται με τραγούδι. Σε παλαιότερες εποχές, τα μικρά παιδιά πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, για να τραγουδήσουν τα «χελιδονίσματα» και να προϋπαντήσουν έτσι την άνοιξη. Έφτιαχναν ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και κρατώντας το στο χέρι τραγουδούσαν σε κάθε σπίτι:

Άφ’σα σύκα και σταφύλια και σταυρό και θυμωνίτσα

Γύρ’σα πίσω δεν τα βρήκα

Βρήκα αμπέλια κλαδεμένα και σταράκια φυτρωμένα.

Πρόκειται για τα λόγια του χελιδονιού, το οποίο διηγείται πως, όταν έφυγε το φθινόπωρο, άφησε πολλούς καρπούς στα χωράφια, ενώ τώρα που γύρισε, δε βρήκε τίποτα από αυτά.

Τα «χελιδονίσματα» είναι ένα πανάρχαιο έθιμο. Ο Αθήναιος αναφέρει ότι άρχιζαν με το στίχο «ήλθε, ήλθε η χελιδών». Διαπιστώνουμε λοιπόν για άλλη μία φορά την αδιάσπαστη πολιτισμική συνέχεια στον ελλαδικό χώρο.

Σε κοντινή απόσταση από τη Νομή, σώζονται τα ερείπια της αρχαίας Πέλιννας ή Πελινναίου. Μνεία του Πελινναίου υπάρχει ήδη στον Πίνδαρο στο δέκατο Πυθιόνικό του (στρ. α, στ. 1-6)

Ὀλβία Λακεδαίμων, [στρ. α]

μάκαιρα Θεσσαλία. πατρὸς δ᾽ ἀμφοτέραις ἐξ ἑνός 
ἀριστομάχου γένος Ἡρακλέος βασιλεύει. 
τί κομπέω παρὰ καιρόν; ἀλλά με Πυθώ 
τε καὶ τὸ Πελινναῖον ἀπύει5 
Ἀλεύα τε παῖδες, Ἱπποκλέᾳ θέλοντες 
ἀγαγεῖν ἐπικωμίαν ἀνδρῶν κλυτὰν ὄπα.

Σωζόμενα τμήματα των τειχών της πόλης δεσπόζουν στο λόφο, στην τοποθεσία "Ζουρ Παπά" ή "Βούντζμα", όπου παρατηρείται μια εντυπωσιακή υποχώρηση τμήματος του λόφου με μέγιστο πλάτος 280 μέτρα και βάθος περί τα 100 μέτρα.

Σήμερα, η θέση του αρχαίου οικισμού ταυτίζεται με τα αρχαία λείψανα στη θέση "Παλαιογαρδίκι", βόρεια της σημερινής κοινότητας Πετρόπορου Τρικάλων. Ιδρυτής της πόλης ήταν σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση ο Πέλινος, γιος του Οιχαλιέα από την ομηρική πόλη Οιχαλία της χώρας του Ευρύτου. Πόλη της τετραρχίας της Εστιαιώτιδας, χτισμένη σε στρατηγική θέση στο στενό πέρασμα που δημιουργείται μεταξύ της οροσειράς των Χασίων και του Πηνειού ποταμού, έλεγχε τον οδικό άξονα από την Τρίκκη (σημερινά Τρίκαλα) προς τη Λάρισα. Με μόνιμα εγκατεστημένη σε αυτή μακεδονική φρουρά από τα χρόνια του Φιλίππου Β΄, βρέθηκε στο προσκήνιο των πολιτικών εξελίξεων σε όλη τη διάρκεια της μακεδονικής κυριαρχίας στη Θεσσαλία, χάρη στην πιστή φιλομακεδονική πολιτική που ακολούθησε. Ενδείξεις για το πολιτισμικό επίπεδο των κατοίκων της, την κοινωνική διαστρωμάτωση και την ιδεολογία τους παρέχουν τα ευρήματα των  ανασκαφών στα νεκροταφεία του αρχαίου Πελινναίου. Από τα παλαιότερα, ξεχωρίζουν η αρχαϊκή χάλκινη τεφροδόχος υδρία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσέιου και τα χρυσά κοσμήματα από τάφο του 2ου μισού του 2ου αι. π.Χ., που σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου. 

H Νομή έχει το προνόμιο να βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποταμούς, τον Πηνειό και το Ληθαίο. Ο Πηνειός είναι και το φυσικό σύνορό της με το Νομό Καρδίτσας. Μια μεγάλη γέφυρα ενώνει τις όχθες αυτού του ποταμού, αλλά και τους νομούς Τρικάλων και Καρδίτσας. 

 Στις αρχές του 20^ου αι., τα σπίτια του οικισμού ήταν κτισμένα κοντά στην όχθη του ποταμού, αλλά εξαιτίας των πλημμυρών, μεταφέρθηκαν στο χώρο, όπου βρίσκονται ακόμη και σήμερα, ενώ παράλληλα θωρακίστηκε το χωριό με τη δημιουργία υψηλού και στέρεου παρόχθιου αναχώματος.

Ο Πηνειός στην τοπική διάλεκτο ονομάζεται και Σαλαμπριά. Είναι στενά συνδεδεμένος με τη ζωή των κατοίκων της Νομής, καθώς με τα νερά του αρδεύονται αρκετά στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. Παλιότερα βέβαια χρησιμοποιούνταντόσο για την ύδρευση του χωριού, όσο και για τον καθαρισμό ρούχων και ειδών οικιακής χρήσης.  

Επιπλέον, η κοίτη του Πηνειού περιβάλλεται από έναν τεράστιο πλούτο χλωρίδας, όπου απαντώνται κυρίως λεύκες, ιτιές και καρυδιές, ενώ στα νερά του, αλλά και στις όχθες του αναπτύσσεται ένα αξιόλογο οικοσύστημα από ψάρια, ερπετά, πτηνά και άλλα είδη πανίδας.

Όλα αυτά συνθέτουν ένα ειδυλλιακό τοπίο, το οποίο προσφέρεται για χαλάρωση, περιπάτους και άλλες δραστηριότητες φυσιολατρικές, όπως ποδηλασία ή τρέξιμο. 

Τις μέρες αυτές μάλιστα λόγω των συνεχών βροχών, η πλημμυρισμένη κοίτη του Πηνειού προκαλεί δέος με τον υδάτινο όγκο της. 

 

Το κονάκι της Νομής (ιδιοκτησίας Λ. Πελέκη)

Η λέξη κονάκι ετυμολογείται από το τουρκικό Konak και σημαίνει το κατάλυμα, την κατοικία, το κτηριακό συγκρότημα του ιδιοκτήτη σε ένα τσιφλίκι. Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί και το κονάκι της Νομής.

Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο διώροφο κτίσμα, το οποίο ανεγέρθηκε στα τέλη του 19ου αι. (1884). Βρίσκεται πολύ κοντά στον ιερό ναό της Αναλήψεως. Είναι πετρόχτιστο και διαθέτει χώρους αποθήκευσης σιταριού, στάβλους και άλλους κοινόχρηστους χώρους. Παρουσιάζει επιβλητικότητα και η αρχιτεκτονική του εντυπωσιάζει. δεσπόζει στην άκρη του χωριού, πολύ κοντά στην όχθη του Πηνειού και στο σημερινό ανάχωμα.

Στην ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων απαντώνται πολλά κονάκια, ζωντανά μνημεία μιας ιστορικής περιόδου.

Οι προπομποί της άνοιξης είναι εδώ! Οι πελαργοί έχουν έρθει και εγκαθίστανται στα γνώριμα μέρη τους.

Για πάρα πολλά χρόνια η φωλιά τους δεσπόζει στην κορυφή του καμπαναριού στο ναό της Αγίας Παρασκευής. Ο ερχομός τους γεμίζει χαρά και αισιοδοξία τους ανθρώπους του κάμπου, καθώς αντιμετωπίζεται ως προμήνυμα για την καλοκαιρία, που τόσο απαραίτητη είναι στις γεωργικές εργασίες. Οι πελαργοί είναι ιερά πουλιά για τους γεωργούς και θεωρείται μεγάλη αμαρτία να σκοτώσει κάποιος πελαργό, καθώς βοηθούν στην προφύλαξη των χωραφιών από τα τρωκτικά και τα φίδια. Ιδιαίτερα, τα παιδιά χαίρονται να τους αντικρίζουν και περιμένουν να αφήσουν το βραχιολάκι-Μάρτη τους στη σκεπή του σπιτιού τους, για να το πάρει ο πελαργός στη φωλιά του.

Ναός της Αναλήψεως

Σύμφωνα με επιγραφή που σώζεται στο άνω μέρος της εισόδου, ο ναός οικοδομήθηκε το 1696. Πρόκειται για πέτρινη, μονόκλιτη βασιλική, που διαθέτει εξαιρετικές αγιογραφίες. Στα πλάγια μέρη του ναού ιστορούνται τα κύρια γεγονότα της ζωής του Χριστού, και πλαισιώνονται από μετάλλια με παραστάσεις αγίων και μαρτύρων. Το τέμπλο είναι χτιστό, όπου έχουν τοποθετηθεί φορητές εικόνες της Παναγίας-Βρεφοκρατούσας, του Χριστού-Δεσπότου και του Αγίου Νικολάου, ενώ στο πάνω μέρος του σώζεται τμήμα ξύλινου τέμπλου με τις εικόνες των Αποστόλων.

Ο ιερός ναός της Αγίας Παρασκευής Νομής είναι ρυθμού βασιλικής τρίκλιτης. Σύμφωνα με επιγραφή στην είσοδο του ναού, η ανέγερσή του τοποθετείται στις 6 Απριλίου 1877. 

Είναι πετρόχτιστη και στο δυτικό τμήμα της δεσπόζει το καμπαναριό. Στο εσωτερικό της υπάρχουν αξιόλογες αγιογραφίες του 19ου αιώνα, ενώ στο τεμπλο του ναού οι φορητές εικόνες είναι εξαίρετα δείγματα αγιογραφικής τέχνης. η σνέγερση του ναού τοποθετείται, σύμφωνα με επιγραφή, στα 1877. Εφημέριος του ναού είναι ο πρωτοπρεσβύτερος Γιαννουλάς Απόστολος, ο οποίος διακονεί την ενορία πάνω από τριάντα έτη. 

Μάρτης

Με τον ερχομό του Μαρτίου οι γυναίκες του χωριού πλέκουν τον "Μάρτη", ένα μικρό σκοινί  αποτελούμενο από δύο κλωστές, μία κόκκινη και μία λευκή, το οποίο φορούσαν τα μικρά παιδιά   στο χέρι, ενώ πολλές φορές φορούσαν και ένα στο λαιμό. Τον "Μάρτη" του χεριού, όταν ερχόταν ο πελαργός τον έβγαζαν και τον έριχναν στα κεραμίδια, για να τον χρησιμοποιήσει στην κατασκευή της φωλιάς του ο πελαργός, ενώ του λαιμού τον περνούσαν γύρω από το λαιμό του αρνιού, που έψηναν την ημέρα του Πάσχα.

ΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ

Στη Νομή πραγματοποιούνται δύο πανηγύρεις κάθε έτος. Στις 26 Ιουλίου εορτάζει μεγαλοπρεπώς ο ενοριακός ναός της Αγίας Παρασκευής. Το απόγευμα της 25ης τελείται πανηγυρικός εσπερινός και το βράδυ ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού ή στα διάφορα καφενεία του. Την 26η το πρωί τελείται η θεία λειτουργία στην οποία εκτός από τους κατοίκους του χωριού προσέρχοννται και αρκετοί επισκέπτες από τα γειτονικά χωριά. 

Ιδιαίτερη λαμπρότητα διακρίνει και τον εορτασμό του εξωκκλησίου της Αναλήψεως. Την ημέρα της εορτής, μετά τη θεία λειτουργία, οι προσκυνητές, καθισμένοι κάτω από τη δροσερή σκιά αιωνόβιων δένδρων, συντρώγουν από το φαγητό που προσφέρεται δωρεάν από το χωριό. Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο, το οποίο τηρείται απαρέγκλιτα κάθε χρόνο. Μάλιστα, σύμφωνα με μία παράδοση που χάνεται στο βάθος των χρόνων, την ημέρα της γιορτής ερχόταν ένα ελάφι, το οποίο, αφού το άφηναν να ξεκουραστεί από τη διαδρομή, το έσφαζαν, μαγείρευαν και πρόσφεραν το κρέας του. Μια χρονιά όμως, επειδή άργησε να έρθει και τελείωνε το πανηγύρι, το έσφαξαν βιαστικά, χωρίς να αναπαυθεί. Ωστόσο, την επόμενη χρονιά δεν εμφανίστηκε ξανά ελάφι. Έτσι, οι κάτοικοι του χωριού θεώρησαν ότι τιμωρήθηκαν για τη βιασύνη τους και αποφάσισαν να προσφέρουν οι ίδιοι τα ζώα, από τα δικά τους κοπάδια, που θα θυσιάζονταν και θα μοιράζονταν σε όλους όσοι παρευρίσκονταν στο πανηγύρι. Η συνήθεια αυτή συνεχίζει να ακολουθείται και σήμερα.

Η Νομή (Τοπική Κοινότητα Νομής - Δημοτική Ενότητα ΠΕΛΛΙΝΑΙΩΝ), ανήκει στον δήμο ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΤΡΙΚΑΛΩΝ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “η Νομή”. Έδρα του δήμου είναι η Φαρκαδόνα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, η Νομή ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Νομής, του πρώην Δήμου ΠΕΛΛΙΝΑΙΩΝ του Νομού ΤΡΙΚΑΛΩΝ. Η Νομή έχει υψόμετρο 96 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,5267314455 και γεωγραφικό μήκος 21,9342518986.