Στα καραγκούνικα χωριά μεγάλο ρόλο παίζει σε κάθε γιορτή το ζώο που θα σφαγιαζόταν και θα προσφερόταν στο γιορτινό τραπέζι. Η περίοδος από το Πάσχα και μέχρι το τέλος του καλοκαιριού χαρακτηριζόταν από την κυριαρχία του αρνιού, ενώ το φθινόπωρο και κυρίως τα Χριστούγεννα "βασιλιάς" στα κρεατικά είναι το γουρούνι.

Τα γουρούνια που θα σφάζονταν το χειμώνα ήδη εκτρέφονταν από τα τέλη της άνοιξης, ενώ το σφάξιμό τους είναι ένα από τα σημαντικότερα Χριστουγεννιάτικα έθιμα .Όπως κατά την ημέρα της Λαμπρής κάθε καραγκούνικο σπίτι θα έσφαζε και θα έψηνε το πατροπαράδοτο αρνί, έτσι και κατά τα Χριστούγεννα δεν υπήρχε σπίτι σ’ οποιοδήποτε καραγκούνικο χωριό, που να μην έσφαζε το καλοθρεμμένο γουρούνι. Το αγόραζαν από το μήνα Μάιο μικρό και το έτρεφαν με κολοκύθια και πίτυρα, ενώ συνήθως όλο το καλοκαίρι βρισκόταν κοντά σε νερό, είτε στο ποτάμι, είτε σε γούρνα (λάκκος με νερό) με νερό. Το φθινόπωρο πάλι, το συντηρούσαν μέσα στο κουμάσι (χώρος εκτροφής). Αποτελούσε ντροπή για το σπίτι εκείνο, που δεν είχε γουρούνι. Θα ήταν σπίτι παρακατιανό, φτωχό, ανοικοκύρευτο.

Εξάλλου ήταν πολύ απαραίτητο για ένα αγροτικό σπίτι, γιατί απ’ το γουρούνι έπαιρναν τη λίπα, δηλαδή το λίπος, το κρέας, τις τσιγαρίδες, τα λουκάνικα και τα γουρουνοτσάρουχα. Με τη λίπα έφτιαχναν τις διάφορες πίτες και τα φαγητά τους, γιατί το λάδι δεν υπήρχε παρά μόνο ελάχιστο για τα όσπρια και τις καντήλες στα εικονοστάσια των σπιτιών τους. Με τα κρέατα δε, τις τσιγαρίδες και τα λουκάνικα έφτιαχναν διάφορα φαγητά για ένα περίπου τρίμηνο.

Η γουρουνοχαρά με τις  δοξασίες και τελετουργίες της έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα.  Τα γουρούνια θα τα έσφαζαν από 26 Δεκεμβρίου μέχρι 4 Ιανουαρίου. Το σφάξιμο των γουρουνιών δεν συνέπιπτε τις ίδιες ημερομηνίες κατά περιφέρειες. Σε άλλες περιοχές τα έσφαζαν 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα.

Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν “γρουνοστέφανος ή γουρου-νοστέφανος”. Υπάρχουν όμως και μικρές περιοχές που τα έσφαζαν ένα μήνα ή και περισσότερο, μετά τα Χριστούγεννα. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της.

Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως “γουρουνοχαρά ή γουρνουχαρά”. Όταν μάλιστα προσκαλούσαν κάποιον την ημέρα αυτή, δεν έλεγαν “έλα να σφάξουμε το γουρούνι”, αλλά “έλα, έχουμε γουρνουχαρά”. 

Την ημέρα της σφαγής, ήταν όλα τα απαραίτητα σύνεργα έτοιμα: Ακονισμένα μαχαίρια, ψαλίδια, τσεκούρι, κοκκαλάρια, καζάνι κλπ. Ετοίμαζαν και φαγητό, συνήθως πίτες και κότες για το μεσημέρι. Κατά τις 10 το πρωί κατέφταναν οι καλεσμένοι. Όλοι  έτοιμοι για δουλειά. Πολύ χαρούμενη ημέρα, πανηγυρική. Μια φορά το χρόνο. Όψη εορτάσιμη. Αφού έπαιρναν το γουρούνι από το κουμάσι, οι άντρες το έριχναν κάτω και ένας με μαχαίρι έκοβε το λαιμό του. Το αποτελείωνε με τον μπαλτά ή το τροχισμένο τσεκούρι, αφού πριν έκανε το σημείο του σταυρού.

Το σκούξιμο του γουρουνιού ακουγόταν σ’ όλο το χωριό και εμήνυε τη χαρά, που δοκίμαζε πλέον ο νοικοκύρης. Αυτή την ώρα έριχναν τρεις τουφεκιές, για να φύγουν τα παγανά, για το καλό του σπιτιού. Η νοικοκυρά έδινε μια φτυαριά με αναμμένη στάχτη και θυμίαμα   στον σφαγέα ο οποίος θυμιάτιζε τους εργαζόμενους και όλους τους άλλους, για να έχουν την ευλογία του Χριστού και να εξαφανιστούν οι καλικάντζαροι, έριχνε τη στάχτη με το θυμίαμα στο λαιμό του γουρουνιού, για να είναι ευλογημένο και καλό το κρέας του. Έλεγαν και διάφορες ευχές όπως:     «Με υγεία το χοιροσφάγι  και του χρόνου»

Ένας άλλος έπαιρνε λίγο αίμα στο δάκτυλο του και επάλειφε τα μικρά παιδιά στο πρόσωπο, για να είναι γερά από τις αρρώστιες , να μην ματιάζονται και να μην επηρεάζονται από τα κακά πνεύματα. Χαρούμενοι όλοι και γελαστοί. Στη συνέχεια οι άντρες με τα μαχαίρια τού έκοβαν τα πόδια, το κεφάλι, την ουρά και τα έδιναν στις γυναίκες , που τα έβαζαν στο καζάνι με το βραστό νερό για την αποτρίχωσή τους και τα οποία προορίζονταν για πατσά. Μετά το έγδερναν το τομάρι (δέρμα) , το οποίο αφού το αλάτιζαν, το δίπλωναν στα τέσσερα και το κρατούσαν, για να φτιάξουν γουρουνοτσάρουχα για τις καλοκαιρινές δουλειές.

 Μετά έβγαζαν το παστό (πάχος) και το έδιναν στις γυναίκες οι οποίες αφού το τεμάχιζαν, το έριχναν στο καζάνι και με το πατητήρι (ένα κοντάρι περίπου 0,80 εκ.με κεφαλή τετράγωνη από σανίδι), έβγαζαν το ρευστό λίπος, το οποίο άδειαζαν σε τενεκέδες, όπου πάγωνε και έτσι γινόταν η νόστιμη λίπα. Αποτελούσε τιμή για τον νοικοκύρη που έβγαζε 6-7 τενεκέδες λίπα. 

Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας χρησιμοποιούσαν το λίπος όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.

Με τα τσεκούρια μετά έκοβαν το κρέας και έβαζαν τα κομμάτια αλατισμένα σε πιθάρια , που τα είχαν για φαγητό όλο σχεδόν το χειμώνα και , που τα μαγείρευαν με τραχανά και πλιγούρι. Έφτανε πλέον μεσημέρι. Η τάβλα έτοιμη τους περίμενε να φάνε και να πιούν το ντόπιο κρασί. Άλλοι πάλι έκοβαν τα πράσα σε μικρά-μικρά τεμάχια και τα είχαν έτοιμα να γεμίσουν τα λουκάνικα. Μετά το φαγητό οι άντρες έκοβαν το ανάλογο κρέας πάνω στην τάβλα, με τα ψαλίδια, το οποίο ανακάτωναν με τα τριμμένα πράσα και το έβαζαν στην κατσαρόλα και τα ζέσταιναν, αφού έριχναν συγχρόνως ρίγανη, πιπέρι, αλάτι. Έτσι γινόταν το σύβρασμα με το οποίο γέμιζαν τα λουκάνικα. Συνήθως έφτιαναν 9-11 λουκάνικα γεμίζοντας τα έντερα.

Τα λουκάνικα μετά τα περνούσαν σ’ ένα ξύλινο δοκάρι και τα κρεμούσαν στη βεράντα του σπιτιού για να στεγνώσουν. Αυτά αποτελούσαν το πρόχειρο, μα νόστιμο και εκλεκτό φαγητό των καραγκούνηδων. Οι άντρες μετά έφευγαν για τα σπίτια τους. Το βράδυ όμως, σαν σουρούπωνε για καλά ξαναπήγαιναν στο σπίτι του νοικοκύρη, για να φάνε και να γλεντήσουν , να χαρούν και να απολαύσουν τους καρπούς των κόπων τους.

Σταθμός λοιπόν για τους καραγκούνηδες η γουρουνοχαρά. Παρόλο που οι καραγκούνηδες δεν εκφράζονταν για τον βαθύτερο σκοπό της τελετής αυτής όπως περιγράφηκε , εξηγείται ο  σκοπός αυτός, αν ανατρέξει κανείς στις τελετουργίες του προχριστιανικού κόσμου και ιδιαίτερα του ελληνορωμαϊκού. 

Όπως οι Ρωμαίοι γιορτάζοντας στο τέλος του χρόνου τα Brumalia θυσίαζαν χοίρους προς τιμή του Κρόνου και της Δήμητρας , έτσι και στους  καραγκούνηδες η γουρουνοχαρά σκοπεύει εκτός από τα άλλα και στην καλή σοδειά, ευτυχία και στην απαλλαγή από τα κακά πνεύματα. Ο αποκεφαλισμός του γουρουνιού απελευθερώνει δυνάμεις ταυτόχρονα. Αντιδαιμονικό και καθαρτήριο είναι  και το αλάτι, όπως και η φωτιά και το θυμίαμα. Από την άλλη η εξέταση των εντοσθίων  για την πρόβλεψη του μέλλοντος και του καιρού είναι αρχαία συνήθεια του μεσογειακού κόσμου. Ο χριστιανισμός παραμέρισε την ειδωλολατρική πλευρά στην σχετική τελετουργία, χωρίς όμως να την καταργήσει ολοκληρωτικά.

Στην είσοδο του χωριού προς τα Τρίκαλα κυλά τα νερά του ο Ληθαίος, παραπόταμος του Πηνειού. Έτσι, η Νομή περικλείεται από τους δύο αυτούς μεγάλους ποταμούς. 

Ο ποταμός είναι γνωστός από την μυθολογία ως ο γιος της Λήθης, ενώ σύμφωνα με τον Στράβωνα η παράδοση λέει ότι κοντά στο Ληθαίο γεννήθηκε ο Ασκληπιός, ο θεός της Ιατρικής («Έτερος δ’ εστί Ληθαίος ποταμός ο περί Τρίκκην εφ’ω ο Ασκληπιός γεννηθήναι λέγεται» (Στράβων, ΧΙV 647). Μια άλλη ονομασία του ποταμού είναι Τρικαλιώτης. 

Ο Ληθαίος πηγάζει από τα Αντιχάσια, σε υψόμετρο 500 μέτρων, περνάει μέσα από τα Τρίκαλα και συνεχίζει την πορεία του προς τον Πηνειό Ποταμό,  στον οποίο εκβάλλει κοντά στο χωριό Κλωκοτός. Το μήκος του είναι 36 χλμ. και η λεκάνη απορροής του καλύπτει μια επιφάνεια 35 τετρ. χιλιομέτρων. Πριν την κατασκευή της σύγχρονης γέφυρας, παλιότερα ένα σιδερένιο γεφύρι ένωνε τις όχθες του στην είσοδο του χωριού, απ' όπου πραγματοποιούνταν η κυκλοφορία προς τα Τρίκαλα. 

Η Νομή είναι ένα χωριό που κατοικείται από καραγκούνηδες κυρίως. Υπάρχουν πολλές απόψεις, για την προέλευση του όρου «Καραγκούνης», αλλά ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει η ετυμολογία του. Οι κυριότερες απόψεις που διατυπώθηκαν κατά καιρούς είναι:

 α). Μερικοί υποστηρίζουν ότι προέρχεται  από το τουρκικό kara = μαύρος, μαυριδερός, μελαχρινός και το αρβανίτικο γκούν = σιγκούνα, δηλ. μαύρο ένδυμα.

 β). Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι έγινε από το τούρκικο kara  και από το λατινικό gunna = γούνα, δηλαδή μαύρη γούνα.

γ). Κατ΄ άλλους η λέξη προέρχεται από το kara και Yunan = Έλληνας,  Τούρκος (μαύρος), καθαρός Έλληνας ή μαύρος Έλληνας. 

δ). Τέλος υποστηρίζεται και η άποψη ότι ή λέξη προέρχεται από τις  αρχαιοελληνικές λέξεις κάρα = κεφαλή και το ρήμα κινώ, από το γεγονός ότι ο καραγκούνης είναι ολιγόλογος και απαντά συνήθως στις ερωτήσεις με το κούνημα της κεφαλής.

Ωστόσο, καμία από τις παραπάνω ερμηνείες δε φαίνεται επιστημονικά τεκμηριωμένη. 

Γεγονός είναι παρόλα αυτά ότι οι καραγκούνηδες  αποτελούν ομοιογενή πολιτιστική και κοινωνική ομάδα, εγκαταστημένη στα πεδινά χωριά της Δυτικής Θεσσαλίας, που ξεχώριζε με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, όπως ο δικός της τύπος ενδυμασίας.  Η ωραιότατη στολή της καραγκούνας με τα πανάρχαια ελληνικά σύμβολα που φέρει κεντημένα σε διάφορα εξαρτήματα, αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη της ιστορικής συνέχειας.

Στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής εορτάζει και η ομώνυμη μονή στο χωριό Παναγίτσα του δήμου Φαρκαδόνας. Πρόκειται για ένα μικρό μοναστήρι του οποίου ο ναός υπολογίζεται ότι κτίστηκε πριν το 1761 μ.Χ., αν και δε σώθηκαν ακριβή ιστορικά στοιχεία.

Διασώζονται και έχουν συντηρηθεί αγιογραφίες του μέσου του 19ου αι., ενώ το τέμπλο έχει αντικατασταθεί με προσφορές των πιστών.

Στο μοναστήρι μονάζει η μοναχή Βερονίκη, με της οποίας την ακούραστη εργασία και προσευχή, με τη συμπαράσταση και των πιστών, έχει ανακαινιστεί το μοναστήρι και λειτουργεί ως ένας ιερός τόπος αφιερωμένος στην Παναγία μας.

Την Τρίτη του Πάσχα ολοκληρώνεται ο τριήμερος εορτασμός με τη θεία λειτουργία στο εκκλησάκι της Αναλήψεως. Είναι έθιμο πολύ παλιό, να λειτουργείται το εκκλησάκι αυτό την Τρίτη του Πάσχα και βέβαια την ημέρα της γιορτής του.

Την Τρίτη επίσης πραγματοποιούνταν παλιότερα και ο τελευταίος χορός στο "σεργιάνι", ο οποίος είχε την εξής ιδιαιτερότητα. Οι γυναίκες τελείωναν το σεργιάνι με έναν χορό γρήγορο, ενώ οι άνδρες, που δε χόρευαν τις προηγούμενες ημέρες, έκλειναν το σεργιάνι με το γνωστό τραγούδι και χορό "πώς το τρίβουν το πιπέρι".

Τέλος, το απόγευμα μετά τον εσπερινό που τελείται στον ενοριακό ναό της Αγίας Παρασκευής, οι επίτροποι του ναού κρατούν μια μεγάλη λεκάνη με νερό, για να σβήνουν οι πιστοί τις λαμπάδες τους μέσα σε αυτή. Με αυτόν τον τρόπο λαμβάνουν τέλος οι πασχαλινές εορταστικές εκδηλώσεις στο χωριό μας.

Χριστός Ανέστη!

Το Πάσχα γιορτάζεται με μεγάλη επισημότητα στα χωριά της Θεσσαλίας. Εκτός από θρησκευτική γιορτή, αποτελούσε, και αποτελεί, ευκαιρία για κοινωνικές επαφές, επανασύνδεση με άτομα που λείπουν μακριά, αφορμή για ξεφάντωμα και γλέντι. Μάλιστα, στα παλαιότερα χρόνια ένα σημαντικό έθιμο ήταν το "σι(ε)ργιάνι", χορός γυναικών μετά τη θεία λειτουργία, κυρίως τη Δευτέρα του Πάσχα. 

             Ο χορός Σεργιάνι είναι χορός απλός, ιδιόρρυθμος, μονότονος, χωρίς όργανα αλλά με τραγούδια που τραγουδούν οι ίδιες οι χορεύτριες. Ο χορός του Σεργιανιού είναι χορός αργός, με εφτά ή πέντε βήματα μπρος και δύο πίσω, φτιαγμένος έτσι ώστε να δείχνει όλο το μεγαλείο της φορεσιάς της Καραγκούνας.  Το Σεργιάνι ανοίγει με το τραγούδι "Μωρέ για βγάτε πέντε λυγερές", που το τραγουδούν οι Καραγκούνες βαδίζοντας παρέες παρέες ή πιασμένες από το χέρι. Καθώς χόρευαν, γινόταν και το "νυφοδιάλεγμα", δηλαδή οι άνδρες έβλεπαν τις κοπέλες που χόρευαν, και αποφάσιζαν ποια τους άρεσε, για να στείλουν "προξενιό"

Μεγάλη Παρασκευή, και το χωριό αντηχεί από το θρήνο της Παναγιάς. Ομάδες αγοριών, κρατώντας καλάθια τριγυρίζουν στα σπίτια και τραγουδούν:

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα
σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά και οι τρισκαταραμένοι,
για να σταυρώσουν τον Χριστό, τον πάντων βασιλέα.
Ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι
να λάβει δείπνο μυστικό, να μην το λάβουν όλοι.
Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν στο θρονί της,
τις προσευχές της έκανε για το Μονογενή της.
Σώσε Κυρά μου τις προσευχές, σώσε και τις μετάνοιες
και τον Υιό Σου πιάσανε και στον φονιά τον πάνε.
Χαλκιά, χαλκιά, φτιάσε καρφιά, φτιάσε τρία περόνια.
Και κείνος ο παράνομος βαρεί και φτιάνει πέντε.
Συ, φαραέ, που τα ’φτιασες, πρέπει να μας διδάξεις.
-Βάλτε τα δυό στα πόδια του, τ’ άλλα τα δυό στα χέρια,
το πέμπτο το φαρμακερό βάλτε το στην καρδιά Του
να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά του.

Παράλληλα, στην εκκλησία του χωριού ο Επιτάφιος στολισμένος προσκυνείται από τους πιστούς που προστρέχουν, για να λάβουν τη θεία ευλογία.

Μεγάλη Πέμπτη, και ο Χριστός παραδίδεται εις χείρας ανόμων, βασανίζεται και οδηγείται στο σταυρό. Το έθιμο που επικρατεί αυτή την ημέρα είναι το βάψιμο των αβγών. Οι νοικοκυρές έβαφαν και βάφουν τα αβγά κόκκινα, που συμβολίζουν το αίμα του Χριστού.

Σε παλαιότερες εποχές, όταν δεν υπήρχαν οι βαφές του εμπορίου, τα υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν φυτικά και προέρχονταν κυρίως από φλούδες ροδιών, ενώ χρησιμοποιώντας φλούδες από κρεμμύδια ή φύλλα φυτών έφτιαχναν σχήματα στα αβγά, τις λεγόμενες "πλούμπες"

Μεγάλη Τετάρτη, και στους ναούς όλης της χώρας τελείται η ακολουθία του Ιερού Ευχελαίου. Οι πιστοί προσέρχονται με κατάνυξη και χρίονται από τον ιερέα.

Στο ναό της Αγίας Παρασκευής Νομής ο εφημέριος του ναού, πρωτοπρεσβύτερος π. Απόστολος Γιαννουλάς, τέλεσε το ιερό Μυστήριο, και οι κάτοικοι προσήλθαν, για να χρισθούν "εις ίασιν ψυχής τε και σώματος"

Τα πάθη τα σεπτά η παρούσα ημέρα, ως φώτα σωστικά, ανατέλλει τω κόσμω...

Η Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζει και ο Κύριος πορεύεται επί το εκούσιον πάθος διά την ημών σωτηρίαν. Οι ακολουθίες του Νυμφίου δίνουν τον τόνο της ιερότητας και μυσταγωγίας. Η φύση ολόκληρη συμπορεύεται τω Χριστώ στο πάθος του, αναμένοντας την ένδοξη Ανάστασή του.

Η ατμόσφαιρα στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής Νομής είναι κατανυκτική, και ο Νυμφίος Χριστός στο μέσον του ναού υπενθυμίζει στους πιστούς την πορεία προς τη Σταύρωση, αλλά και την Ανάσταση.